Page 19 - Larus

Antika

Vaze za mrtve

Spomenici i `rtveni darovi

Ati~ka keramika zauzima sredi{nje mesto u
istoriji gr~ke umetnosti. Mnogobrojne vaze
o~uvale su se unutar grobnica i tako dospele
do nas.

Gr~ki pogrebni obi~aji podstakli su zna~ajnu umetni~ku
proizvodnju. Potreba da se grob obele`i kamenom, za-
tim stelom ili statuom delimi~no obja{njava rani raz-
voj vajarstva, ali, isto tako, i keramike u Atini. Prve ve-
like vaze ukra{ene tzv. „geometrijskim stilom” (u VIII
veku) slu`ile su obele`avanju groba i prino{enju te~nih
`rtava na njemu. Takav je i veliki geometrijski krater,
nazvan po majstoru iz Dipilona, koji poti~e sa dipilon-
skog groblja u Atini. Postavljen iznad groba umrlog,
slu`io je prino{enju te~nih darova koji simbolizuju ve-
zu izme|u `ivih i pokojnika. U gornjoj zoni predstav-
ljen je pokojnik na odru koga nose na kolima iza kojih
ide duga povorka narika~a. U donjoj zoni povorka rat-
ni~kih kola, kojima upravljaju likovi sa {titovima u obli-
ku osmice, prolazi odaju}i po~ast pokojniku. Tako je
ritual pogreba zauvek zabele`en na spomeniku koji oz-
na~ava ve~nu ku}u umrlog. Krajem V veka opao je iz-
voz atinskih vaza pa tako radionice u Velikoj Gr~koj
(gr~ki deo ju`ne Italije: Apulija, Lukanija, Kampanija)
44 preuzimaju tr`i{te na zapadnom Mediteranu. Grn~ars-
ka ~etvrt, u blizini dipilonskih vrata na severozapadu
Atine, nalazi se pored groblja i zove se Kerameik.
Vaza na grobu
Mnoge vaze polagane su tako|e i unutar grobova, jo{
od pojave geometrijskog stila i tokom ~itavog arhajskog
a zatim i klasi~nog razdoblja. Zato nam je keramika ta-
ko dobro poznata. Etrurci su na isti na~in prinosili pos-
mrtne darove unutar grobnih odaja, pravih podzem-
nih ku}a gde su se vaze o~uvale gotovo netaknute.
Kvalitet gr~kih vaza, korintskih, zatim naro~ito ati~kih,
privukao je etrurske kupce koji ih nisu samo kopirali
ve} i uvozili u velikom broju. Ve}ina vaza koje se da-
nas ~uvaju po evropskim muzejima poreklom su iz etru-
rskih nekropola: Vul~i, ^erveteri, i posebno Tarkvinija.
Ritualni `rtveni darovi
Pored izrade vaza sa crvenim figurama koja se pojav- Geometrijski stil. Ovaj stil dobio je ime po na~inu na koji su ATI~KI KRATER
ljuje oko 520. pre n. e. i veoma brzo zamenjuje sta- prikazani likovi: u obliku veoma shematizovanih silueta. Jo{ u VIII GEOMETRIJSKOG STILA
veku slikari su razvili ovaj veoma ujedna~en na~in prikazivanja kojim
riju tehniku crnih figura (gde su likovi naslikani u vi- MAJSTOR IZ DIPILONA
oslikavaju ~itavu povr{inu vaze podelom na zone koje nagla{avaju OKO 750. PRE N. E.
du crnih silueta ucrtanih na crvenoj glinenoj podlozi) ritam formi i gra|u same vaze (vrat, trbuh, stopa). Meandri, krugovi, VISINA 122 CM
razvija se tehnika na beloj podlozi koja omogu}ava raz- trouglovi i rombovi prekrivaju, poput apstraktnog tepiha, ~itavu NACIONALNI MUZEJ, ATINA
vazu. Ljudska figura pojavljuje se na vazama ovog stila tek oko 750.
voj crte`a konturnih linija, {to zna~i da se ni podloga
pre n. e, naro~ito na nadgrobnim vazama, ali i u scenama borbe, na
ni likovi dalje ne boje. Ova tehnika je ~esto primenji- kopnu i moru.