Page 14 - 501_larus

alcionarije
đena je u periodu od oktobra do aldosteron Hormon kore nadbu-
maja. Pristanište Tomot. Ležišta brežne žlezde iz grupe steroida,
magnetita i zlata u gornjem toku, a tj. mineralokortikoida, koji na ni-
uglja u donjem (Lenski basen). vou bubrega prouzrokuje zadrža-
2. grad u Jakutskoj oblasti (Rusija), vanje natrijuma i vode, a ubrzava
na obali reke Aldan, u blizini Aldan- izlučivanje kalijuma. Nedostatak
skih planina; osnovan 1923. godine aldosterona dovodi do teških hi-
pod imenom Nezametni, a godine droelektrolitičkih poremećaja koji
1939. menja ime u Aldan i dobija mogu ugroziti život pacijenta, npr.
status grada. Aerodrom. kod Adisonove bolesti. Hiperse-
aldehid Generičko ime za organska krecija aldosterona izaziva Konov
sindrom, znake tumora kore nad-
jedinjenja koja sadrže aldehidnu bubrežne žlezde.
funkcionalnu grupu –C(=O)H.
Aldehidi, RC(=O)H, hemijski su aldoza org. hem. Šećer sa aldehid-
slični ketonima, RC(=O)R′, ali im nom grupom.
karakteristične osobine potiču od Aldrovandi, Ulis (Ulisse Aldrovandi)
atoma vodonika vezanog za karbo- Bolonja 1522–1605, italijanski lekar
nilnu grupu, C=O. Lako se oksiduju i prirodnjak. Osnovao je 1560. go-
u kiseline, RCOOH, što je osnova za dine prvu botaničku baštu, autor
železnička stanica u Aldanu, Sibir, Rusija nim prenošenjem gena nastalog njihovo kvantitativno određivanje mnogobrojnih radova o biljkama i
mutacijom. pomoću Felingove (Herman Feling) životinjama.
Lečenje. Razni lekovi koji ublažavaju reakcije. Uglavnom više isparljivi ale Membranozna, zadnja krila tvr-
od odgovarajućih alkohola, oni
smanjenje acetilholina mogu omo- imaju veliki praktičan značaj. Neki dokrilaca koja služe za letenje.
gućiti izvesno poboljšanje simpto- aldehidi su važni intermedijeri u Ale, naselje i opština u departmanu
ma i usporiti razvoj bolesti. Postoji hemijskoj industriji. Aromatični i Gar (Francuska), u regionu Lange-
nada da će se u budućnosti pojaviti terpenski aledhidi su prirodne ili dok–Rusijon, na obodu planinskog
lekovi koji će sprečiti pojavu senil- veštačke mirisne supstance koje lanca Seven i obali reke Gardon
nih ploča i degeneraciju neurona. d’Ales; 41.050 stanovnika. Industri-
U toku su mnogobrojna istraživa- nalaze primenu u parfimerijskoj i ja (mašinska, ambalaže, biotehno-
nja: moguća terapeutska sredstva farmaceutskoj industriji. Aldehid- logije).
su estrogeni, antioksidantna sred- na funkcionalna grupa, –C(=O)H, Katedrala iz XVIII veka. Muzej.
stva, antiinflamatorni lekovi ili neki nalazi se u velikom broju važnih Godine 1629. Rišelje je u Aleu s
faktori rasta. kompleksnih supstanci, kao što su protestantima sklopio sporazum,
alcionarije Beskičmenjaci iz reda šećeri. Imena aldehida se formiraju ili ukaz o milosti, na osnovu kojeg
polazeći od naziva odgovarajućih
dupljara (Cnidaria). Polipi sa osam ugljovodonika (sa 2 H atoma ume- im je ostavljena sloboda verois-
pipaka formiraju razgranate koloni- sto kiseonika) dodatkom sufiksa povesti, ali su im ukinute političke
je, kao kožasti koral; rod Alcyonium -al: metanal, etanal itd. Stara no- povlastice, uključujući postojanje
(alcionarije čine red Alcyonaria u menklatura, koja se još uvek koristi, bezbednih utočišta.
potklasi oktokoralija, Octocorallia). zasniva se na nazivu kiseline koja Ale, Alfons (Alphonse Allais), Onfler
Alčati, Andrea (Andrea Alciati), Alca- nastaje oksidacijom aldehida: tako 1854 – Pariz 1905, francuski pisac.
te Brijanca, blizu Milana, 1492 – Pa- se metanal naziva još i formalde- Kao vrhunski humorista, učestvo-
vija 1550, italijanski pravni savetnik. hid (od latinskog izraza za mravlju vao je u osnivanju kabarea Crna
Produbio je proučavanje rimskog kiselinu), etanal je acetaldehid (od mačka i uređivao istoimeni časopis
Alfons Ale, portret i posveta prava koristeći se istorijskom i lin- latinskog izraza za sirćetnu kiselinu) (1885–1891). Napisao je više od hi-
Saše Gitrija gvističkom analizom. itd. Aldehidi, kao i ketoni, podležu ljadu humoreski, koje je sabrao u
Alčija, pećina u blizini Debra (BJR adicionim reakcijama zahvaljujući više tomova, kako bi objavio svo-
ja „predsmrtna“ dela. Paradokse
Makedonija), u dolini reke Radike; prisustvu dvostruke C=O veze u
jedinstven speleološki objekat iz- njihovim strukturama. prisutne u običnom jeziku dovodi
građen u gipsu, dužina kanala je Alder, Kurt (Kurt Alder), Kenigshite, do apsurda. (Da pukneš od smeha,
70 m. Gornja Šlezija, 1902 – Keln 1958, 1891; Nismo goveda, 1896; Kapetan
Kap, 1902).
Alda, Žorž (Georges Haldas), Ženeva nemački hemičar. Bio je student i
1917, švajcarski pisac koji stvara na saradnik Ota Dilsa s kojim je razra- Ale, Moris (Maurice Allais), Pariz
francuskom jeziku. Njegova poezija dio metode sinteze cikličnih mole- 1911, francuski ekonomista. Po
(Pesma zori, 1942; Zrno žita u dubo- kula reakcijom (tzv. cikloadicijom) orijentaciji liberal, doprineo je ra-
koj vodi, 1982) i hronike svakodnev- između konjugovanih diena i zvoju matematičke ekonomije kroz
nog života (Bulevar filozofa, 1966; alkena. Ova reakcija, u hemiji po- istraživanje opšte ekonomske rav-
Ženevska legenda, 1996) odlikuju se znata pod nazivom Dils-Alderova noteže, teorije tržišta, novca i kre-
širinom metafizičkih razmišljanja. sinteza, svojim autorima donela je dita. Dobitnik je Nobelove nagrade
1988. godine.
Aldabranska ostrva, arhipelag u Indij- Nobelovu nagradu za hemiju 1950.
skom okeanu, u prinadležnosti Sejše- godine. aleatorika muz. Savremeni kom-
la. Rezervat divovskih kornjača. aldinski (font) Štamparska vrsta slo- pozicioni postupak koji uključuje
igru slučaja. Izraz muzička aleato-
Aldan, va koju je osmislio Aldo Manucio. rika pojavio se pedesetih godina
1. reka u Sibiru (Rusija), desna prito- aldol Proizvod kondenzacije eno- XX veka u vezi s praksom Džona
ka reke Lene; dugačka 2.273 km, od latnog anjona, CH =C(O–)H, i kar- Kejdža, Karlhajnca Štokhauzena i
2
čega je 1.600 km plovno; površina bonilnog (aldehidnog ili keton- Pjera Buleza. Razvila se kao reak-
2
rečnog sliva je 729.000 km . Izvire skog) derivata: CH C(=O)H + CH = cija na integralni serijalizam koji je
2
3
na severnim padinama Stanovoj- C(O–)H → CH CH(OH)CH CHO. Al- potpuno determinisao parametre
3
2
skih planina, a uliva se u Lenu, 160 dol poseduje i aldehidnu i hidrok- muzike i njihove međusobne od-
km nizvodno od grada Jakutska. silnu grupu. Ova reakcija je poznata nose. Forma ili izvođenje uključuje
Ulis Aldrovandi Pritoke: Amga, Učur i Maja. Zale- pod nazivom aldolna adicija. određeni stepen indeterminacije.
48